Kırgız Atasözlerindeki Dil ve Söz Kavramları Üzerine Bir İnceleme

Özet

Atasözlerinin ortaya çıkışları ile ilgili kesin bilgiye ulaşmamız mümkün olmasa da atasözleri her dilin sözvarlığının önemli
bir parçasıdır. Atasözleri bir toplumun hayat felsefesini, hayat tecrübesini, maddî ve manevî kültürünü, zihniyetini ve
dünyayı algılama özelliklerini yansıtan kalıplaşmış özlü sözlerdir. Atasözleri sadece dil araştırmaları için değil, kültür
bilimi, sosyoloji, psikoloji gibi diğer disiplinler için de bilgi kaynağı oluşturmaktadır. Bu sebeple atasözlerinin disiplinler
arası yaklaşım çerçevesinde bilimsel açıdan incelenmesi de son derece önemli ve gereklidir. Kırgız Türkçesi, makal-lakap
olarak adlandırılan atasözleri bakımından oldukça zengindir. Kırgız atasözlerini kültür, zihniyet ve değerler ile ilgili bilgiler
içerdiği için farklı başlıklar altında incelemek mümkündür. Bu çalışmada Kırgız Türkçesindeki dil ve söz kavramları ile ilgili
atasözleri incelenmiş ve günlük hayattaki önemi ile bir iletişim aracı olarak görevleri değerlendirilmiştir. Bunun için
atasözleri kendi aralarında taşıdıkları anlama ve üstlendikleri işleve göre sınıflandırılmıştır. Kırgız atasözlerinin
anlamlarının doğru algılanması için Türkiye Türkçesindeki eşdeğerleri verilmiş, eşdeğeri bulunmayan atasözlerinin ise
Türkiye Türkçesinde anlam açıklamaları verilmiştir. Kırgız atasözlerinin bilimsel açıdan incelenmesinde betimleme,
karşılaştırmalı analiz, dağılım analizi gibi araştırma yöntemleri kullanılmıştır. Yapılan araştırma neticesinde sadece Kırgız
ve Türk topluluklarının kültürlerinde değil, atasözlerinde de azımsanmayacak kadar benzerlik tespit edilmiştir. Bu
sebeple araştırma esnasında Kırgız atasözleriyle Türkiye Türkçesindeki atasözleri arasında birçok ortak ve benzer anlam
ile işlevde kullanılanlara rastlanmıştır. Bu durum Türk topluluklarının ortak kültürel mirasa, benzer zihniyet yapısına ve
değerler sistemine sahip olduğunu göstermesi açısından oldukça önem arz etmektedir.